Afganistan'da yerel yönetimlerin yapılanma sorunu üzerine bir araştırma

Abstract

Afganistan Devleti (resmi adıyla Afganistan Ġslam Cumhuriyeti) üzerinde 20. yüzyıla kadar devam eden egemenlik mücadelesi çeĢitli yönetim anlayıĢlarının benimsenmesini beraberinde getirmiĢtir. Ülkenin modern anlamdaki ilk Anayasası 1923 yılında yapılmıĢ ve akabinde bir dizi Anayasal faaliyet gerçekleĢtirilmiĢtir. Ülkenin temel problemi yönetim Ģekillerinin Anayasallarda belirlenen ilkeler doğrultusunda gerçekleĢtirilememesidir. Afganistan‟da idari sistem genellikle her yöneticinin kendi anlayıĢına göre değiĢmiĢtir. Bu yüzden ülkede sabit bir idari sisteminden bahsetmek çok zordur. Günümüzde ise 2004 yılında yürürlüğe giren Anayasal ilkeler hâkimdir. Bu ilkelerle Afganistan‟daki idari sistem merkezi yönetim ve yerel yönetim temelinde kurulmuĢtur. Örgütsel yapının ve çağdaĢ düzenin sağlanması adına bir dizi reform ve yenilik getirme çabaları baĢlamıĢtır. Ülkede merkezi yönetim teĢkilatının taĢra kuruĢları yanı sıra yerel yönetimlerin Anayasal ve yasal zemine oturtulma çabası, modern anlamda yetersiz görülse de, yerelleĢme açısından umut verici bir geliĢmedir. Ülkede yerelleĢme açısından dikkat çeken bir diğer önemli nokta ise 2007 yılında Bağımsız Yerel Yönetim genel BaĢkanlığı‟nın kurulmasıdır. Bu baĢkanlık merkez teĢkilat ile taĢra teĢkilatı ve yerel yönetim arasındaki iliĢkiyi düzenleyecek bir birimdir. Ancak uygulamaya bakıldığında bu kurumun yanı sıra gerek taĢra teĢkilatında gerekse yerel yönetimler üzerinde birden çok birimin söz sahibi olduğu görülmektedir. Ayrıca özellikle yerel yönetimlerde yasal çerçevede seçimle gelmesi öngörülen birimlerin seçimle gelmediği dikkat çekmektedir. Dolayısıyla Afganistan‟da yerelleĢme çabaları istenen sonuca ulaĢamamıĢtır. Bu kapsamda, çalıĢmada öncelikle yerelleĢmeye iliĢkin kavramsal ve kuramsal alt yapı incelenmiĢtir. Daha sonra idari yerelleĢme çabaları özelinde Afganistan‟ın yapılanmasına yön veren Anayasal ve yasal çerçeve ele alınmıĢtır. Son olarak idari yerelleĢme çabalarının önündeki engeller irdelenmiĢtir. Sonuç olarak ülkenin yerelleĢme çabalarını; dıĢ güçlerin ülkenin iç iĢlerine karıĢması, etnik farklılıkların yoğunluğu, merkezin idari ve mali açıdan hâkimiyeti elinden vi bırakmama istemi, hesap verilebilirlik olgusunun etkin iĢletilememesi gibi nedenler etkilediği görülmüĢtür. Anahtar Kelimeler: YerelleĢme, Ġdari YerelleĢme, Afganistan‟da YerelleĢme Çabaları

Afghanistan officially known as (Islamic Republic of Afghanistan) has examined various systems and approaches for her sovereıgnty till 20th century. The country's first modern constitution was inacted in 1923, followed by a series of Constitutional activities and amendments. The main problem of the country is that the ruling governments do not considers the principles of constitutional law. The administrative system standards in Afghanistan has been changing in accordance to each manager's own understanding. Therefore, it is very difficult to talk about a fixed administrative system in the country. The Constitutional principles that came into force in 2004 is prevailed. With these principles, there is dual administrative system central government and local government. It provides organizational structure and modern order to be started Despite the establishment of local government which is a strong pillar for implementation of constitution at provincial and district level, but still more effort is needed. Another important point for localization of administrations is the establishment of the Independent Directorate of Local Governance (IDLG) in 2007. This institution is a unit that regulates the relationship between central and local government. However, when looking at the application, it is seen that, besides this institution, multiple units can organise in both the district administrations and local governance. In addition, it is noteworthy that the some units at provincial level should be elected in accordance with constitution provisions but in practice it has never happened which has affected the administration negatively. Therefore, localization efforts in Afghanistan did not reach the desired result. In this research, firstly, the conceptual and theoretical infrastructure regarding localization was examined. Then, the Constitutional and legal framework, which directs the structuring of Afghanistan in terms of administrative localization efforts, was discussed. As a result, the country's localization efforts; It has been observed that some major reasons like intervention of foreigners in domestic matters, the tribal structure of the society and ethnic viii discrimination are the main obstacles to distribute power between centre and local government, hence the central government have domination in all aspects of state affairs. Keywords: Localization, Administrative Localization, Localization Efforts in Afghanistan