Koç, Mehmet2024-11-072024-11-0720191303-36702564-6427https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/322245https://hdl.handle.net/11480/13618Klasik fıkıh kitaplarında suçlar, şâri‘ tarafından cezası belirlenmiş olup olmadığı ve suçun çeşidinide dikkate alan had, kısas ve ta‘zîr suçları ve cezaları şeklinde tasnif edilmektedir. Had suçları Allahhakkı olarak yerine getirilmesi gereken, miktar ve keyfiyeti nasla belirlenmiş cezaî müeyyideleri ifadeeder. Kısas suçu, şahısların hayat ve vücut bütünlüğüne karşı yapılan haksız saldırı sonucu oluşur. Busuçlar kasten işlenirse öngörülen asli ceza kısastır ve bu şâri‘ tarafından belirlenmiştir. Ta‘zîr suçları, şâri‘tarafından hakkında belirlenmiş bir ceza müeyyidesi olmayan, had ve kısas suçları dışında kalan, miktarıve uygulaması yasama organına veya belli ölçüler dahilinde takdiri hakime bırakılmış Allah veya kulhakkını ihlal eden hukuka aykırı fiillere denir. Hile (aldatma-dolandırıcılık) eylemleri İslam cezahukukunda ta‘zîr suçları kapsamında değerlendirildiği gibi İslam hukukunun büyük ölçüde tatbik edildiğiOsmanlı ceza hukukunda da ta‘zîr suçları içerisinde değerlendirilmektedir. Osmanlı hukukunda hilesuçlarını çoğunlukla kalpazanlık, sahte evrak düzenlemek ve esnafın yiyecek maddeleri ile alakalıaldatma eylemleri oluşturmaktadır. Çoğunlukla alışveriş işlemlerinde karşılaşılan bu suç tipleri insanlarınaldanmasına yol açtığı ve ticari faaliyetlerde olmazsa olmaz kabul edilen karşılıklı güven duygusunuzedelediği ve haksız kazançlara yol açtığı için İslam ceza hukukunda bu suçun faillerine çoğunlukla ta‘zîrcezası olan dayak cezası uygulanmaktadır. Ancak Osmanlı’da benzer suçları işleyen faillere, Osmanlıceza hukukunun yazılı kaynakları kabul edilen fetva mecmuaları, kanunname maddeleri ve mahkemedefterlerinde gördüğümüz üzere suçun, suçlunun vasfı ve suça etkili olan haller de dikkate alınarak hafif-ağır çeşitli ta‘zîr yaptırımları uygulanmaktadır. Osmanlı hukuk uygulamalarında suçlulara siyaseten katl,organ kesme, kürek, hapis, kalebentlik, pranga, sürgün, dayak, teşhir, meslekten ihraç, azil, müsadereve para cezaları gibi çeşitli ta‘zîr yaptırımları icra edilmektedir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessTarihHukukReview Article191119139322245