Can, Suna CanlıTekinarslan, Ömer Faruk2024-11-042024-11-042024https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=weFMBHaUra8rsS5wi2bmHJ1ieq4qAo6cp8hFe0O0UvwBXNrsKqwSmULp8G8jhuALhttps://hdl.handle.net/11480/8948Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Türkçe Eğitimi Bilim DalıBu çalışma, Türkçe derslerinde kavram öğretimi odaklı bir ders süreci planlamanın temel ilkelerini ve uygulama süreçlerini ortaya koyan eğitim durumları tasarlamayı amaçlamaktadır. Ortaokul 7. sınıf düzeyindeki çocuğa seslenen kavram öğretimi tasarılarından oluşan çalışma, tasarım ve geliştirme araştırması deseni kullanılarak yürütülmüştür. İlgili alanyazın doküman analiziyle incelenmiş olup Türkçe öğretim programında ve Türkçe öğretiminde kullanılan araç gereçlerde (ders kitabı vb.) ve öğretmenlerin ders işleyiş biçimlerinde genellikle kavram öğretimini odağa alan yapıların eksik olduğu belirtildiği için bu çalışmada kavram öğretimini odağa alan eğitim durumu tasarıları geliştirmeye odaklanılmıştır. Tasarlanan eğitim durumlarıyla çocuğun kendi dil-kültür yaşantısında oluşturduğu kavramları Türkçe dersine getirmesi, bunları öğrenim sürecinde kullanması desteklenmek istenmiştir. Bu doğrultuda programdaki her temaya özgü kavram setleri oluşturulmuştur. İşlenmesi önerilen kavramlar seçilirken amaçsal örnekleme yaklaşımlarından ölçüt örnekleme ve Martorella kavram çözümlemesi modeli uygunluk envanteri kullanılmıştır. Seçilen kavramların öğretimi için eğitim durumu tasarılarında çocuğa görelik ilkesi gözetilerek farklı türde uyaranlara başvurulmuştur. İncelenen alanyazında belirtilen eksikliğin ardından tasarlanan eğitim durumlarına son biçimi uzman görüşleri alınarak verilmiştir. Kavram öğretimi odaklı yapılandırılacak Türkçe dersinin temel yapısı şu şekilde belirlenmiştir: Eğitim durumu tasarılarını çocuğa sunan öğretmen; kavramları oluşturmasına yardımcı zihin haritası ve metafor tekniklerini ona tanıtır ve nasıl kullanacağını açıklar, teknikleri kullanırken geribildirimler vererek onun tasarılardaki kavramları oluşturma sürecini destekler. Eğitim durumlarındaki uyaranları dinleme, izleme, okuma yoluyla alımlayan çocuk uyaranlarla ilgili soruları ve yönergeleri konuşarak ve yazarak yanıtlar, uyaranlara yönelik sorular sorar. Çocuk; bu tasarılarla programdaki kök değerleri birer kavram olarak sorgulayabilir, onlara eleştirel yaklaşabilir ve onları tartışabilir. Böylece her bir tasarı, çocuğun kavram setlerindeki temel yetkinliklere ulaşmasını desteklemektedir. Bu eğitim durumu tasarıları kullanılarak gerçekleştirilecek öğretim süreciyle çocuk temalara birer kavram olarak yaklaşabilir. Geliştirilen eğitim durumları bu temaların içerdiği ya da içerebileceği sorunlarla birlikte çeşitli ilişkilendirme ve somutlama biçimleriyle kavramsal düzlemde çocuğa duyup düşünme olanağı sunabilir. Anahtar sözcükler: Kavram, Kavram öğretimi, Kavram oluşturma, Eğitim durumuThis study aims to develop educational situations that set out the fundamental principles and application processes of concept teaching in Turkish lessons. Conducted using a design and development research pattern, the study comprises concept teaching designs targeting students at the 7th-grade level. Through a review of relevant literature documents, it was noted that there is a lack of emphasis on concept teaching in the Turkish curriculum and instructional materials used (such as textbooks) as well as in teaching methodologies of teachers. Therefore, this study focuses on developing educational situations that prioritize concept teaching. The goal is to encourage students to bring the concepts they have formed in their own language-culture experiences into Turkish lesson and to utilize them in the learning process. In line with this objective, concept sets specific to each theme in the curriculum were created. Criterion sampling and Martorella concept analysis model were employed to select the concepts to be taught. In designing educational situations for teaching the selected concepts, various types of stimuli were utilized, taking into account child-appropriateness principle. After the educational situations were designed in response to the identified deficiency in the reviewed literature, the final form was determined based on expert opinions. The basic structure of Turkish lesson, which will be structured around concept teaching, was determined as follows: Teacher presenting the educational situations to child introduces mind map and metaphor techniques to help child create concepts, explains how to use them, and supports child's concept formation process in the desings by providing feedback while using the techniques. Child receives stimuli in the educational situations through listening, watching, and reading, and responds to questions and instructions related to the stimuli through speaking and writing, as well as asking questions about the stimuli. Child can question, approach critically, and discuss the core values in the curriculum as concepts with these designs. Thus, each design supports child in achieving fundamental competencies in their concept sets. Through the teaching process facilitated by these educational situations, child can approach themes as concepts. The developing educational situations can offer child the opportunity to sensation and think on a conceptual level with various forms of association and concretization, along with problems that these themes contain or may contain. Keywords: Concept, Concept teaching, Concept formation, Education situationtrinfo:eu-repo/semantics/openAccessDilbilimLinguisticsEğitim ve ÖğretimMaster Thesis1353849261