Soydan, Serpil2024-11-072024-11-0720202602-27882602-2788https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/369892https://hdl.handle.net/11480/13496Mental fiiller, algılarımızı, duygularımızı, idraklerimizi ifadeeden fiillerdir. Zihinle ilgili fiillerdir. Mental fiiller, algılama, idrak veduygu fiilleri olmak üzere üç türe ayrılır. Bu çalışmada, mental fiillerin bir grubu olan idrak fiilleri (kognitif fiilleri) incelenmiştir. Bir süreç ve sonuç içeren, zihinsel işlem olarak ifade edilen idrak, anlamlama ve anlamlandırma çabasıdır. Düşünmek, karar vermek, anlamak,bilmek, istemek gibi kavramlar idrak sürecinde değerlendirilen kavramlardır. İdrak fiilleri, bilgiye dayalı fiiller olarak da değerlendirilir.Bu çalışmanın amacı, Çağatay Türkçesi dönemi eseri olan Lisânü’tTayr’daki tespit edilen fiilleri, idrak fiilleri çerçevesinde değerlendirmeye çalışmak ve fiilleri etimolojik açıdan incelemektir.Çalışmada, Çağatay Türkçesi dönemine ait Lisânü’t- Tayr adlıeser taranmıştır. Lisânü’t- Tayr’da kırk sekiz (48) idrak fiili tespitedilmiştir. İsim + yardımcı eylemle oluşan 37, kök hâlinde 6, yapımeki almış 1, deyimleşmiş 2, 1 kurallı birleşik fiil tespit edilmiştir.İdrak fiillerinden en çok sayıda kullanılanlar; Niyet, istek,heves, tasarlama, arzu etme: 12, Bilme ve tanıma: 6, Düşünme: 6, Karar verme, anlaşma: 4.İdrak fiillerinden en az sayıda kullanılanlar: Açıklama, anlatma; Anlama; Hayal etme: 2’şer, Akıl- akılsızlık; Dikkat-ehemmiyet,Öğrenme, Öğüt verme- öğüt alma: 3’er; Öğretme ve hatırlama: 1’ertane kullanılmıştır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDil ve Dil BilimArticle2064120369892