Yıldız, HümeyraYıldırım, Bilge ŞevvalÖztürk, Sevim Döndü KaraTek, Ahmet L.2024-11-072024-11-0720212636-8277https://doi.org/10.7240/jeps.834978https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/457448https://hdl.handle.net/11480/13195Sentromer hücre bölünmesi esnasında mikrotübüller aracılığıyla kromozomların yeni hücrelere eşit dağılımını sağlayankompleks bir yapıdır. Böylesi bir kompleks yapı, tüm ökaryotlarda olduğu gibi bitki türlerinde de büyük ilgi çekerek farklıçalışma disiplinlerinin temelini oluşturmuştur. Çalışma disiplinlerinden birisi olan bitki sentromer biyolojisi, çeşitli bitkisentromerlerindeki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyarak genom biyolojisi, taksonomi, filogeni gibi alanlara temel bilgilersunmaktadır. Ökaryotlarda kromozomları üzerinde fonksiyonel olarak korunmuş sentromer, yapısal anlamda farklı özelliklergösterebilmektedir. Bu yapısal değişiklikler en yaygın anlamda iki yapısal unsur olan sentromere özgü histon H3 (CENH3)proteini ve sentromerik DNA dizileri bakımından ifade edilmektedir. Sentromer tiplerinin karakteristik yapısal özelliklerinintanımlanabilmesi için klonlanarak dizilenmesi gerekmektedir. Ancak sentromerik DNA dizilerinde bulunan uzun tekrar DNAelementlerinden dolayı hatalı dizilemeler meydana gelebilmekte ve doğru fiziksel haritalar oluşturulamamaktadır. Bu nedenlebitki sentromer evrimi yeteri kadar çözümlenememiştir. Bitki sentromerini çözümleyebilmek amacıyla sentromermühendisliği, bitki biyoteknolojisi ve biyoinformatik alanları birbiriyle entegre edilerek yeni analiz yöntemleri geliştirilmiştir.Bu çalışma kapsamında, tarihsel perspektiften yola çıkarak çeşitli model bitkiler ve devamında baklagiller (Fabaceae) özelindefarklı epigenetik özellikteki sentromerik DNA dizileri ve sentromer proteinleri irdelenerek evrensel bitki sentromer yapısınınözellikleri ortaya konulacaktır. Ayrıca sentromer mühendisliği aracılığıyla uygulamalı tarım bilimlerinde bitki ıslahına büyükyenilikler katabilecek farklı bilimsel çalışmalar sunulacaktır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessBiyolojiArdışık tekrarlarCENH3epigenetikkinetokorkromozomsentromer mühendisliğiReview Article33230832310.7240/jeps.834978457448