Soydan, Serpil2024-11-072024-11-0720191307-7821https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/323674https://hdl.handle.net/11480/13611Edatlar, kelime türleri içerisinde kullanım alanı geniş olan, tek başlarınaanlamları olmayan, birlikte kullanıldığı kelimelerle anlam kazanan, fiillergibi çekime girmeyen, gramer görevleri olan kelimelerdir. Pek çok edat,tarihî dönemlerden günümüze kadar ses ve şekil bakımından değişikliklereuğrayarak gelmiş, cümle içinde kullanıldıkları yere göre tasnif edilmiştir.Çağatay Türkçesi dönemi edat kullanımı bakımından zengin bir dönemdir.Çünkü Çağatay Türkçesi dönemi, önceki tarihî dönemlerde olduğu gibiTürkçenin gelişimini sağlayan, zenginliğini ortaya çıkaran eserlerin verildiğiönemli bir dönemdir. Ali Şir Nevâyî, bu dönemde Türkçe ile yüksekbir edebiyat meydana getirmenin mümkün olduğunu eserleriyle ortayakoymuştur. Farsçanın etkili olduğu bir dönemde, Çağatay Türkçesininzirveye çıkmasını sağlamıştır. Nevâyî, bu başarıyı sadece Türk diline karşıduyduğu bilinçli sevgi ile gerçekleştirmemiş, aynı zamanda şiir, edebiyat,sanat yeteneği ve üstün düzeydeki dil bilinci etkisi bunu sağlamıştır. Buçalışmada, Nevâyî’nin Türkçenin anlam zenginliğini, derinliğini ortayakoyan divan ve mesnevileri taranmıştır. Çağatay Türkçesinde d?k / dik olarakkullanılan teg edatının cümle içinde kullanılışı örneklerle değerlendirilmeyeçalışılmıştır. Edatın yer aldığı örneklerde beyit açıklamasına yer verilmişve tarihî dönemlerdeki gelişimi etimolojik olarak incelenmiştir. Edatın onbire yakın yerde kullanıma geçtiği tespit edilmiştir. Bu edatın sadece kelimeve kelime gruplarıyla birlikte kullanılmadığı aynı zamanda ses ve şekilbakımından değişikliğe uğrayıp kendisinden önceki kelimelerle kalıplaşarakcümle içinde kullanıma geçtiği görülmüştür. Tarihî lehçelerde ve şivelerdebenzetme, eşitlik, sınırlama, karşılaştırma, miktar fonksiyonunda kullanılanbu edatın, Çağatay Türkçesi dönemine ait manzum eserlerde genel olarakbenzetme fonksiyonunda kullanıldığı görülür.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessEdebiyatDil ve Dil BilimReview Article024131147323674