Soydan, Serpil2024-11-072024-11-0720181308-2140https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12923https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/301063https://hdl.handle.net/11480/13200İnsanoğlu, dünyaya çeşitli zihinsel yeteneklerle gelmiştir. Buyeteneklerini dil ile dış dünyaya yansıtabilmiştir. Bu yönüyle dil; duyguve düşüncelerin aktarımında etkili bir organdır. Zihin denilen veİngilizcede mental kavramıyla karşılanan kelime içerisine düşünmetemeline dayanan fiiller dâhil edilmektedir. Bu fiiller genel olarak, idrak,algı, duygu fiilleridir. Makalede, bu mental fiillerden (zihin fiilleri) duygufiilleri ele alınmıştır. Bu fiillere ilişkin örnekler için Tarama Sözlüğününilk iki cildi ile Büşra Durna’nın “Tarama Sözlüğünün İlk Üç CildindeDuygu İsim ve Fiilleri” başlıklı tamamlanmamış lisans bitirme tezinotlarından yararlanılmıştır. Tarama Sözlüğü, XIII. yüzyıldan günümüzekadar Türkiye Türkçesiyle yazılmış, 227 eserden taranan ve bugünkullanılmayan ya da anlamı, şekli değişik olarak kullanılan Türkçesözlerin sözlüğüdür. Bu makalenin amacı, Tarama Sözlüğünün ilk ikicildinde yer alan duygu fiillerini tür ve sayı bakımından kısmî olarakdeğerlendirmeye çalışmaktır. Duygu ifade eden fiiller, üzüntü, şaşkınlık,nefret ve öfke, memnuniyetsizlik, memnuniyet, korkma-ürkme-çekinme,küçümseme, kibirlenme ve övünme, coşku ve heyecan, sevgi, telaş veendişe, utanma ve çekinme ifade eden fiiller olmak üzere on iki başlıkaltında gruplandırılmıştır. Tarama Sözlüğünün ilk iki cildine göre, duyguifade eden toplam 66 fiil tespit edilmiştir. Duygu ifade eden fiillerden ençok Şaşkınlık ifade eden fiillerin (14), en az sayıda Küçümseme (1), Telaşve Endişe (1), Utanma ve Çekinme (1) ifade eden fiillerin kullanıldığı tespitedilmiştir. Duygu fiillerinin yapısına bakıldığında; yapım eki alan duygufiilleri (31) ile birleşik fiillerin (31) eşit sayıda, kök hâlinde (4) duygufiillerin en az sayıda kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca ek almış fiiller,etimolojik açıdan da değerlendirilmiştir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDil ve Dil BilimArticle13547149310.7827/TurkishStudies.12923301063