Nazım Keriçli'nin 'Üç İstek' adlı eseri esasında Kırım Tatar Türkçesinde fiil
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada Nazım KERİÇLİ'nin 'Üç İstek' adlı eseri esasında Kırım Tatar Türkçesinde fiil konusu ele alınmıştır. Kırım Tatar Türkçesi üzerine Türkiye ve Türkiye dışında yeterince araştırma yapılmamıştır. Bu çalışmamızla bu konudaki eksikliğin giderilmesine bir parça olsa da katkı sağlanmak amaçlanmıştır. Kırım Tatar Türkçesi, Türk dilinin Kuzey-Batı (Kıpçak) grubuna girer. Kırım Tatar Türkçesi Karaçay-Balkar, Kumuk, Karaim Türkçesi ile bu grubun batı kolunu oluşturur. Bugüne kadar üzerinde çalışılmayan Nazım KERİÇLİ 'nin 'Üç İstek' adlı eseri ilk defa çeviri yazıya aktarılarak Türkiye Türkçesine tercüme edilmiş ve eserde bulunan malzeme esasında Kırım Tatar Türkçesinde fiil konusu incelenmiştir. İncelememiz fiil yapım eklerini, fiilin basit ve birleşik çekimini, kişi ekleri ve çekimsiz fiil biçimleri olan fiilimsileri içine almaktadır. Türk dilinde yapım ekleri yeni kelimelerin yapımında kullanılan birimlerdir. Bir dilin gelişebilmesi, o dildeki nesne ve kavramlar için kendi bünyesinde kelimeler türetebilmesiyle mümkündür. Kırım Tatar Türkçesi, diğer Türk lehçeleri gibi sondan eklemeli bir dildir. Bu nedenle kelimelerin çekimleri ve yeni kelime türetilmesi çeşitli eklerin yardımıyla mümkün olmaktadır. Dilde mevcut köklere yine dilde mevcut eklerin getirilmesiyle yapılan türetme işi, dile büyük avantaj sağlamaktadır. Türkiye Türkçesinde olduğu gibi Kırım Tatar Türkçesinde de kök ve gövdelerin iki türü mevcuttur. Bunlar 1- fiiller 2- isimler. Bu nedenle yapım eklerinin dört çeşidi kullanılmaktadır: isimden isim yapım ekleri, isimden fiil yapım ekleri, fiilden fiil yapım ekleri ve fiilden isim yapım ekleri. Bu çalışmada ise Kırım Tatar Türkçesinde fiilden fiil yapım ekleri ve isimden fiil yapım ekleri 'Üç İstek' eseri üzerinden ele alınmıştır. Türk lehçelerinde cümlede zamanı belli etmek için fiil kip ekleri kullanılır. Diğer Türk lehçelerinde olduğu gibi Kırım Tatar Türkçesinde de cümlenin zamanını belirtmek için fiil kipleri kullanılır. Kırım Tatar Türkçesinde; şimdiki zaman, geçmiş zaman ve gelecek zaman olmak üzere üç zaman esas alınarak fiil kipleri ele alınmıştır. Türk lehçelerinde işi, hareketi ve oluşu kimin ya da neyin yaptığını ifade etmek için kişi ekleri kullanılır. Bu çalışmada da Kırım Tatar Türkçesinde kişi ekleri işlenmiştir. Eser önce Kiril harflerinden Latin harflerine transkribe edilmiş ve daha sonrada çeviri yazısı oluşturulup Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Çalışmanın başında Kırım Tatar Türkleri ve Kırım Tatar Türkçesi hakkında da bilgi verilmiş ve daha sonra yukarıda anlatılan çalışmalar sırasıyla ele alınmıştır. Bu çalışma ile Türklük Bilimi araştırmalarına Nazım KERİÇLİ 'nin 'Üç İstek' eseri tanıtılarak ve dil incelemesi yapılarak bir katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Fiiller, Fiil Çekimleri, Kırım Tatar Türkçesi, Üç İstek.
In this study, the subject of verbs in Crimean Tatar Turkish will be discussed based on Nazım KERIÇLI's work called 'Three Wishes'. There has not been enough research on Crimean Tatar Turkish in Türkiye or outside Türkiye. With this study, we aim to make a small contribution to closing the gap in this regard. Crimean Tatar Turkish belongs to the Northwestern (Kipchak) group of the Turkish language. Within this group, Crimean Tatar Turkish forms the western branch, together with Karachay-Balkar, Kumyk and Karaim Turkish. Nazım KERIÇLI's work 'Three Wishes', which has not been studied until now, will be transcribed and translated into the Turkish of Türkiye for the first time, and the verb subject in Crimean Tatar Turkish will be examined on the basis of the material found in the work. Our analysis will include verb formation suffixes, simple and compound conjugation of the verb, person suffixes and verbals, which are uninflected verb forms. In the Turkish language, derivational suffixes are units used in the construction of new words. The development of a language is possible by deriving words for the objects and concepts in that language. Crimean Tatar Turkish, like other Turkish dialects, is an agglutinative language. For this reason, conjugation of words and derivation of new words are possible with the help of various suffixes. Derivation, which is done by adding certain suffixes to certain roots, provides usefulness to the language. Just as in the Turkish of Türkiye, there are two types of roots and stems in Crimean-Tatar Turkish. These are 1- verbs 2- nouns. For this reason, four types of derivational suffixes are used; noun-to-noun suffixes, noun-to-verb suffixes; verb-to-verb suffixes and verb-to-noun suffixes. This study, verb-to-verb suffixes and noun-to-verb suffixes in Crimean Tatar Turkish will be discussed through the work 'Three Wishes'. In Turkish Dialects, verb mood suffixes are used to indicate time in a sentence. Just as in other Turkish dialects, verb tenses are used to indicate the tense of the sentence in Crimean Tatar Turkish. In Crimean Tatar Turkish; verb tenses will be discussed based on three tenses: present tense, past tense and future tense. In Turkish Dialects, personal suffixes are used to express who or what does the action, movement and occurrence. In this study, personal suffixes in Crimean Tatar Turkish will be discussed. The work will first be transferred from Cyrillic letters to Latin letters, then a transcription will be created and the translation will be transferred to the Turkish of Türkiye. At the beginning of the study, information about Crimean Tatar Turks and Crimean Tatar Turkish will be given, and then the above-mentioned studies will be discussed respectively. The study is aimed to contribute to Turkology research by introducing Nazım KERIÇLI and her work and by conducting a language analysis. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Crimean Tatar Turkish, Three Wishes.
In this study, the subject of verbs in Crimean Tatar Turkish will be discussed based on Nazım KERIÇLI's work called 'Three Wishes'. There has not been enough research on Crimean Tatar Turkish in Türkiye or outside Türkiye. With this study, we aim to make a small contribution to closing the gap in this regard. Crimean Tatar Turkish belongs to the Northwestern (Kipchak) group of the Turkish language. Within this group, Crimean Tatar Turkish forms the western branch, together with Karachay-Balkar, Kumyk and Karaim Turkish. Nazım KERIÇLI's work 'Three Wishes', which has not been studied until now, will be transcribed and translated into the Turkish of Türkiye for the first time, and the verb subject in Crimean Tatar Turkish will be examined on the basis of the material found in the work. Our analysis will include verb formation suffixes, simple and compound conjugation of the verb, person suffixes and verbals, which are uninflected verb forms. In the Turkish language, derivational suffixes are units used in the construction of new words. The development of a language is possible by deriving words for the objects and concepts in that language. Crimean Tatar Turkish, like other Turkish dialects, is an agglutinative language. For this reason, conjugation of words and derivation of new words are possible with the help of various suffixes. Derivation, which is done by adding certain suffixes to certain roots, provides usefulness to the language. Just as in the Turkish of Türkiye, there are two types of roots and stems in Crimean-Tatar Turkish. These are 1- verbs 2- nouns. For this reason, four types of derivational suffixes are used; noun-to-noun suffixes, noun-to-verb suffixes; verb-to-verb suffixes and verb-to-noun suffixes. This study, verb-to-verb suffixes and noun-to-verb suffixes in Crimean Tatar Turkish will be discussed through the work 'Three Wishes'. In Turkish Dialects, verb mood suffixes are used to indicate time in a sentence. Just as in other Turkish dialects, verb tenses are used to indicate the tense of the sentence in Crimean Tatar Turkish. In Crimean Tatar Turkish; verb tenses will be discussed based on three tenses: present tense, past tense and future tense. In Turkish Dialects, personal suffixes are used to express who or what does the action, movement and occurrence. In this study, personal suffixes in Crimean Tatar Turkish will be discussed. The work will first be transferred from Cyrillic letters to Latin letters, then a transcription will be created and the translation will be transferred to the Turkish of Türkiye. At the beginning of the study, information about Crimean Tatar Turks and Crimean Tatar Turkish will be given, and then the above-mentioned studies will be discussed respectively. The study is aimed to contribute to Turkology research by introducing Nazım KERIÇLI and her work and by conducting a language analysis. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Crimean Tatar Turkish, Three Wishes.
Açıklama
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Dilbilim, Linguistics
