MEMLÜK- KIPÇAK TÜRKÇESİNE AİT DÖRT SÖZLÜK VE GRAMER ESERLERİNDE HAYVAN ADLARI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Küçük Resim Yok
Tarih
2018
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Karadeniz ve Balkanlar üzerinden Mısır ve Suriye’ye paralı askerolarak gelen Kıpçaklar, zamanla yönetimi ele geçirip Mısır’da Memlük-Kıpçak hanedanını kurmayı başarırlar. Bu hanedanın başında bulunanMemlûk sultan ve emirleri arasında okumuş ve Arapça bilenlerin yanısıra Türkçe ve Arapça eserler verenler de vardır. Birçoğu okumuş değildirancak Türkçe konuşmaktadırlar. Memlük devleti yöneticilerinin Türkolması ve halkın çoğunun Arapça bilmesinden dolayı, iletişimikolaylaştırmak için, Türkçeye önem artmış, Türkçeyi halka öğretmekamacıyla birtakım gramer kitabı ve sözlükler meydana getirilmiştir. Bugramer ve sözlüklerde, gramer ve kelime hazinesi bakımından dikkatçekici ayrılıklar ve özellikler görülmektedir.Bu çalışmada, Memlük-Kıpçak Türkçesi dönemine ait Ed-Dürretü’l-Mudiyye fi’l-Lügati’t-Türkiyye, El-Kavânînü’l-Külliye Li- Zabti’l-Lügati’t-Türkiyye, Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî,Kitâbü’l-idrâk li Lisanü’l- Etrâk adı verilen dört sözlük ve gramertüründeki eser taranarak, söz varlığı içerisinde yer alan hayvan adları vebu hayvan isimlerinden ortak kullanılanlar tespit edilerek, DîvânuLûgâti’t Türk’te tanıklanıp tanıklanmadığı değerlendirilmeye çalışılmıştır.Ed-Dürretü’l-Mudiyye fi’l-Lügati’t-Türkiyye, El-Kavânînü’l-Külliye Li-Zabti’l-Lügati’t-Türkiyye, Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî veMugalî, Kitâbü’l-idrâk li Lisanü’l- Etrâk ve Dîvânu Lûgati’t-Türk adlıeserde, ortak hayvan isimleri yirmi altı tane; Ed-Dürretü’l-Mudiyye fi’l-Lügati’t-Türkiyye, El-Kavânînü’l-Külliye Li- Zabti’l-Lügati’t-Türkiyye,Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî ve Dîvânû Lûgati’t-Türk adlı eserde yirmi yedi tane; El-Kavânînü’l-Külliye Li- Zabti’l-Lügati’t-Türkiyye adlı eser dışında taranılan diğer sözlüklerde kullanılan ortakhayvan isimleri on sekiz tanedir. Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî adlı eser hariç diğer eserlerde tespit edilen ortak hayvanisimleri iki tanedir: ayu (yabanî hayvanlar), çekirge (yabanî hayvanlar).Taranılan dört sözlükte tespit edilen hayvan isimlerinden elli iki tanesiDîvânu Lûgâti’t-Türk’te de tanıklanmaktadır. Sözlüklerde tespit edilensuda yaşayan hayvan isimleri çok az sayıdadır. Bunlar, “balık, yengeç”tir. Dolayısıyla bu hayvan isimleri, Memlük- Kıpçak Türklerinin yaşadığıcoğrafya ve kültürel özellikleri hakkında bize ipuçları vermektedir. Denizürünlerinden çok az yararlandıkları, deniz ve denizciliğin gelişmediği,daha çok karada yaşayan ve pek çok ürününden yararlanılan, yük vebinek amaçlı kullanılan hayvanlar yetiştirdikleri ya da bu hayvanlarla içiçe yaşadıkları sonucuna varmak mümkündür.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tarih, Dil ve Dil Bilim
Kaynak
Turkish Studies (Elektronik)
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
13
Sayı
12
