Bucaktan Sesler adlı eser esasında Gagavuz Türkçesinde fiil
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Tezimizde Dionis Tanasoğlu'nun 1957'de Kişinev'de yayımlanmış olan 'Bucaktan Sesler' adlı eseri, çeviri yazıya aktarılarak Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Daha sonra eser, fiiller bakımından gözden geçirilmiştir. Gagavuz Türkçesi, Türk dilinin Güney-Batı (Oğuz) grubu içerisinde yer almaktadır. Bu grup içerisinde bulunan Gagavuz Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi bu grubun batı kolunu oluşturur, Türkmen Türkçesi ise grubun Doğu kolunu oluşturur. Daha önce hiç incelenmemiş olan Dionis TANASOĞLU'nun derlemiş olduğu 'Bucaktan Sesler' adlı bu eseri ilk kez çeviri yazıya geçirerek Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmış ve eser üzerinden Gagavuz Türkçesinde fiil konusu incelenmiştir. Çalışmamızda fiil yapım ekleri, fiilin basit ve birleşik çekimi, kişi ekleri ve çekimsiz fiil biçimleri olan fiilimsiler yer almaktadır. Yapım ekleri, isim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni sözcükler türetmede kullanılan birimlerdir. Bir dilin zenginleşerek gelişmesi, o dilin kendi bünyesinde yer alan nesne ve kavramlar ile ilgili yeni kelimeler türetebilmesi ile doğru orantılıdır. Diğer Türk lehçeleri gibi sondan eklemeli bir dil olan Gagavuz Türkçesinde de kelimelerin çekimleri ve yeni sözcükler türetilmesi birtakım eklerin desteğiyle mümkün olmaktadır. Türkiye Türkçesinde olduğu gibi Gagavuz Türkçesinde de kök ve gövdelerin fiiller ve isimler olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Yapım eklerinin ise isimden isim yapım ekleri, isimden fiil yapım ekleri; fiilden fiil yapım ekleri ve fiilden isim yapım ekleri şeklinde dört tipi kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Gagavuz Türkçesinde fiil türeten fiilden fiil yapım ekleri ve isimden fiil yapım ekleri 'Bucaktan Sesler' adlı eser üzerinden incelenmiştir. Çekimli bir fiilde fiil kök ya da gövdesi + kip eki + kişi ekleri biçiminde bir sıralama görülür. Kişi ekleri çekimli fiillerin sonuna gelerek kişi ve sayı gösteren eklerdir. Çalışmamızın bu bölümünde Gagavuz Türkçesindeki kişi ekleri ele alınmıştır. Çekimli bir fiilde kök ve gövdelerden sonra kip ekleri getirilmektedir. Kip ekleri, bildirme kipleri ve tasarlama kipleri olarak iki bölümde gözden geçirilmiştir. Gagavuz Türkçesinde fiil kipleri, geniş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geçmiş zaman (görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman) olmak üzere dört zaman esasında incelenmiştir. Tasarlama kipleri ise dörde ayrılarak gereklilik, şart, emir ve istek biçimde ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Fiiller, Fiil Çekimleri, Gagavuz Türkçesi, Bucaktan Sesler.
In our master thesis called Verbs in Gagauz Turkish Based on 'Bucaktan Sesler', we transkripted it from crilic in to Latain alphabet and them translated into Turkish. Afterwards , the work was investigated in terms of verbs. Gagauz Turkish belongs to the South-Western (Oghuz) group of the Turkish languages. Gagauz, Azerbaijan and Turkish, constitute the western subgroupe of this group, whereas Turkmen constitutes the eastern subgroupe of this group.This work called 'Voices from Bucak', which has never been examined before, was transcribed the first time and translated into Turkey Turkish, and the verbs subject in Gagauz Turkish was examined through the work. In our study, verb suffixes, simple and compound conjugation of verbs, personal suffixes and verbals, which are uninflected verb forms, are included. Derivational suffixes are units used to derive new words by attaching to noun or verb roots or stems. The enrichment and development of a language is directly proportional to the ability of that language to derive new words related to the objects and concepts within itself. In Gagauz Turkish, which is an agglutinative language like other Turkish dialects, conjugation of words and derivation of new words are possible with the support of some suffixes. As in Türkiye Turkish, there are two types of roots and stems in Gagauz Turkish: verbs and nouns. The derivational suffixes are: noun derivational suffixes from noun, verb derivational suffixes from noun; Four types are used: verb-derived suffixes and verb-derived noun suffixes. In this study, verb-derived suffixes and noun-derivative suffixes that form verbs in Gagauz Turkish were examined through the work titled 'Bucaktan Sesler'. In an inflected verb, the order is seen as verb root or stem + mood suffix + personal suffixes. Personal suffixes are suffixes that come to the end of inflected verbs and indicate person and number of the subject ın this part of our study, personal suffixes in Gagauz Turkish are discussed. In an inflected verb, suffixes ındicating times and modi, are added after the verbal root and stems. Thematic suffixes are reviewed in two sections: indicating times and moods and projective moods. Gramatical tenses in Gagauz Turkish were examined in four sections: present contiouns tense, present tense, future tense and past tense (definite past tense, inferencial past tense). The modes of the verb are divided into four and discussed as necessity, condition, command and request. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Gagauz Turkish, Bucaktan Sesler.
In our master thesis called Verbs in Gagauz Turkish Based on 'Bucaktan Sesler', we transkripted it from crilic in to Latain alphabet and them translated into Turkish. Afterwards , the work was investigated in terms of verbs. Gagauz Turkish belongs to the South-Western (Oghuz) group of the Turkish languages. Gagauz, Azerbaijan and Turkish, constitute the western subgroupe of this group, whereas Turkmen constitutes the eastern subgroupe of this group.This work called 'Voices from Bucak', which has never been examined before, was transcribed the first time and translated into Turkey Turkish, and the verbs subject in Gagauz Turkish was examined through the work. In our study, verb suffixes, simple and compound conjugation of verbs, personal suffixes and verbals, which are uninflected verb forms, are included. Derivational suffixes are units used to derive new words by attaching to noun or verb roots or stems. The enrichment and development of a language is directly proportional to the ability of that language to derive new words related to the objects and concepts within itself. In Gagauz Turkish, which is an agglutinative language like other Turkish dialects, conjugation of words and derivation of new words are possible with the support of some suffixes. As in Türkiye Turkish, there are two types of roots and stems in Gagauz Turkish: verbs and nouns. The derivational suffixes are: noun derivational suffixes from noun, verb derivational suffixes from noun; Four types are used: verb-derived suffixes and verb-derived noun suffixes. In this study, verb-derived suffixes and noun-derivative suffixes that form verbs in Gagauz Turkish were examined through the work titled 'Bucaktan Sesler'. In an inflected verb, the order is seen as verb root or stem + mood suffix + personal suffixes. Personal suffixes are suffixes that come to the end of inflected verbs and indicate person and number of the subject ın this part of our study, personal suffixes in Gagauz Turkish are discussed. In an inflected verb, suffixes ındicating times and modi, are added after the verbal root and stems. Thematic suffixes are reviewed in two sections: indicating times and moods and projective moods. Gramatical tenses in Gagauz Turkish were examined in four sections: present contiouns tense, present tense, future tense and past tense (definite past tense, inferencial past tense). The modes of the verb are divided into four and discussed as necessity, condition, command and request. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Gagauz Turkish, Bucaktan Sesler.
Açıklama
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Dilbilim, Linguistics
