Muhabbet ve Tebessüm adlı eser örneğinde Yeni Uygur Türkçesinde fiil (inceleme, çeviri yazı, Türkiye Türkçesine aktarma,sözlük)'
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada 2010 yılında Sincan Halk Neşriyatı'nda Arap harfli Çağdaş Uygur Türkçesiyle yayınlanan Uygur şairi Muhammetcan Sadık'a ait "Muhabbet ve Tebessüm" isimli şiir kitabı esasında Çağdaş Uygur Türkçesinde fiil konusu ele alınmıştır. Çağdaş Uygur Türkçesi, Türk dilinin Güney- Doğu (Karluk) grubuna girer. Bu alan üzerine Türkiye ve Türkiye dışında yeterince araştırma yapılmamıştır. Bu çalışmamızla bu konudaki eksikliğin kapatılmasına bir parça da olsa katkı sağlanmak amaçlanmıştır. Çağdaş Uygur Türkçesinin fiil konusu üzerine hazırlamış olduğumuz bu çalışmanın içeriği fiil yapımı, kişi ekleri, fiillerin basit ve birleşik çekimi ve çekimsiz fiil biçimleri olan fiilimsilerden oluşmaktadır. Yapım ekleri bahsi yeni kelimelerin yapımında kullanılmaktadır. Sondan eklemeli bir dil olan Çağdaş Uygur Türkçesinde, yeni kelimelerin türetilmesi çeşitli eklerin yardımıyla oluşmaktadır. Yapım ekleri dört başlık altında toplanır. Ancak hazırlamış olduğumuz bu çalışma fiil konusunu kapsadığı için yapım eklerinin sadece fiil bahsi çalışmamızda yer almıştır. Bunlar isimden fiil yapma ekleri ve fiilden fiil yapma ekleri başlıklarıyla çalışmamızda yer almaktadır. Cümledeki zaman kavramını belli etmek için kullanılan fiil kip ekleri Çağdaş Uygur Türkçesinde de kullanılmaktadır. Çağdaş Uygur Türkçesinde; geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geniş zaman olmak üzere dört zaman esas alınarak fiil kipleri ele alınmıştır. Çalışmamız; Çağdaş Uygur Türkçesinde fiil, çeviri yazı, Türkiye Türkçesine aktarım ve eserin sözlük çalışması olarak dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Çağdaş Uygur Türkçesinde fiil konusu eserden örnekler verilerek açıklanmıştır. Eserden seçilen her örnek kelimenin yeri parantez içerisinde numaralandırılmıştır. İkinci bölümde ilgili eserin çeviri yazı aktarımı, üçüncü bölümde ise Türkiye Türkçesine çevrisi yapılmıştır. Dördüncü bölümde eserde yer alan ve Türkiye Türkçesi konuşurları tarafından anlaşılması zor olabilecek kelimelerin bulunduğu Uygurca - Türkçe bir sözlükte bulunmaktadır. Bu çalışma ile hem bu sahada hazırlanmış olan diğer araştırmalara katkıda bulunmak hem de Doğu Türkistan'ın son dönem şairlerinden biri olan Muhammetcan Sadık'ın tanınması ve yazarın kaleminden çıkan "Muhabbet ve Tebessüm" adlı eserin Türkiye Türkçesini Türk dünyası bilim sahasına kazandırmak amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Fiiller, Fiil Çekimleri, Çağdaş Uygur Türkçesi, Muhabbet ve Tebessüm.
In this study, the subject of verbs in the Contemporary Uyghur Language was discussed based on the poetry book "Muhabbet ve Tebessüm" by the Uyghur poet Muhammetcan Sadık, published in Contemporary Uyghur Language with Arabic letters in Sincan Public Publications in 2010. Contemporary Uyghur Turkish belongs to the South-Eastern (Karluk) group of the Turkic languages. There has not been enough research on this field in Türkiye and beyond its borders. This study aims to contribute, even if only partially, to closing the gap in this regard. The content of this study, which we have prepared on the verb-subject about contemporary Uyghur Turkish, consists of verb formation, personal suffixes, simple and compound conjugation of verbs, and verbals, which are uninflected verb forms. Derivative suffixes are used in the construction of new words. In Modern Uyghur Turkish, which is an agglutinative language, the derivation of new words occurs with the help of various suffixes. Construction suffixes are grouped under four headings. However, since this study, we have prepared covers the subject of verbs, only verbs of the derivational suffixes are included in our study. These are included in our work with the title of "noun-to-verb suffixes" and "verb-to-verb suffixes". Verb modal suffixes used to indicate the concept of time in the sentence are also used in Contemporary Uyghur Turkish. In Contemporary Uyghur Turkish, verb tenses are discussed based on four tenses: past tense, present tense, future tense, and simple present tense. This work consists of four parts: verb in Contemporary Uyghur Turkish, transcription, transfer to Türkiye Turkish, and dictionary study of the work. In the first chapter, the subject of verbs in contemporary Uyghur Turkish is explained by giving examples from the work. The location of each example word selected from the work is numbered in parentheses. In the second part, the transcription of the relevant work is done. In the third part, the original work is translated into Türkiye Turkish. In the fourth chapter, there is a Uyghur-Turkish dictionary which contains the words in the work that may be difficult to understand for Türkiye Turkish speakers. This study aims to contribute to other research in this field, as well as to recognize Muhammetcan Sadık, one of the late poets of East Turkestan, and to introduce the Turkish version of the work called "Muhabbet ve Tebessüm" to the Turkish literary world. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Contemporary Uyghur Turkish, Muhabbet ve Tebessüm.
In this study, the subject of verbs in the Contemporary Uyghur Language was discussed based on the poetry book "Muhabbet ve Tebessüm" by the Uyghur poet Muhammetcan Sadık, published in Contemporary Uyghur Language with Arabic letters in Sincan Public Publications in 2010. Contemporary Uyghur Turkish belongs to the South-Eastern (Karluk) group of the Turkic languages. There has not been enough research on this field in Türkiye and beyond its borders. This study aims to contribute, even if only partially, to closing the gap in this regard. The content of this study, which we have prepared on the verb-subject about contemporary Uyghur Turkish, consists of verb formation, personal suffixes, simple and compound conjugation of verbs, and verbals, which are uninflected verb forms. Derivative suffixes are used in the construction of new words. In Modern Uyghur Turkish, which is an agglutinative language, the derivation of new words occurs with the help of various suffixes. Construction suffixes are grouped under four headings. However, since this study, we have prepared covers the subject of verbs, only verbs of the derivational suffixes are included in our study. These are included in our work with the title of "noun-to-verb suffixes" and "verb-to-verb suffixes". Verb modal suffixes used to indicate the concept of time in the sentence are also used in Contemporary Uyghur Turkish. In Contemporary Uyghur Turkish, verb tenses are discussed based on four tenses: past tense, present tense, future tense, and simple present tense. This work consists of four parts: verb in Contemporary Uyghur Turkish, transcription, transfer to Türkiye Turkish, and dictionary study of the work. In the first chapter, the subject of verbs in contemporary Uyghur Turkish is explained by giving examples from the work. The location of each example word selected from the work is numbered in parentheses. In the second part, the transcription of the relevant work is done. In the third part, the original work is translated into Türkiye Turkish. In the fourth chapter, there is a Uyghur-Turkish dictionary which contains the words in the work that may be difficult to understand for Türkiye Turkish speakers. This study aims to contribute to other research in this field, as well as to recognize Muhammetcan Sadık, one of the late poets of East Turkestan, and to introduce the Turkish version of the work called "Muhabbet ve Tebessüm" to the Turkish literary world. Key Words: Verbs, Verb Conjugations, Contemporary Uyghur Turkish, Muhabbet ve Tebessüm.
Açıklama
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı, Çağdaş Türk Dilleri ve Edebiyatı Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
