Türkçede Emir-İstek Çokluk Birinci Kişi Çekiminin -AlIK Biçimi Üzerine
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Çalışmada çokluk birinci kişi emir-istek çekiminde kullanılan eklerden biri olan -AlIK eki ele alınmıştır. Bu ekin tarihî ve çağdaş Türk yazı dilleri ve Türkiye Türkçesi ağızlarındaki kullanımı örneklendirilmiştir. Ekin yapısı hakkındaki görüşler verilmiş ve bu konudaki görüşümüz belirtilmiştir. Böylece bu çalışmayla - AlIK ekinin hangi sahalarda kullanıldığı bilgisinin ve ekin yapısı hakkındaki görüşümüzün araştırmacıların istifadesine sunulması amaçlanmıştır. -AlIk eki tarihî Türk lehçelerinden ilk olarak Harezm Türkçesine ait bazı eserlerde, daha sonra ise Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi ve seyrek olarak da Osmanlı Türkçesine ait bazı eserlerde görülmektedir. Çağdaş Türk yazı dilleri arasında ise Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi ve Altay Türkçesi yazı dillerinde görülmektedir. Türkiye Türkçesi yazı dilinde kullanılmazken ağızlarda -AlIK / -alı? biçimlerinde kullanımına rastlanmaktadır. -AlIK ekinin yapısı ve kullanımı ile ilgili mevcut veriler ışığında ekin ilk kısmının hem isteme hem emretme işlevi olan -(G)A(y) ekinden oluştuğu, ikinci kısmının yani -lI kısmının çokluğu, birlikteliği işaretleyen bir ek olduğu, bu kısımdan sonra görülen -K’nin ise bazı zaman ve kip çekimlerinde çokluk birinci kişi için kullanılan -K şahıs ekinin emir-istek çokluk birinci kişi çekiminde görülen biçimi olduğu söylenebilir. Çokluk birinci kişi için kullanılan -K veya sızıcılaşmış biçimi olan -? yazı dillerinde yaygın olmasa da özellikle Türkiye Türkçesi ağızlarında birçok zaman veya kip çekiminde kullanılmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dil ve Dil Bilim, Birinci kişi, ek, Türk dili, istek, emir, birleşik ek
Kaynak
Turkish Studies - Language and Literature
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
18
Sayı
3
