Tahtalı Dağları (Orta Toroslar) karst platosu üzerinde dolin ve uvala gelişiminin CBS tabanlı analizi
Küçük Resim Yok
Tarih
2015
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Karstik alanların karakteristik şekillerinden olan dolin ve uvalalar Toros Karst Kuşağı içerisinde yoğun şekilde gelişme gösterir. Bu çalışmada Orta Toroslar'ın doğu kesiminde bulunan Tahtalı Dağları'nın Kayseri-Adana sınırında yer alan karstik platosu üzerinde gelişmiş dolin ve uvalalar incelenmiştir. 1/25000'lik topografya haritası ölçeğinde yapılan incelemede karstik plato üzerinde 846 adet dolin ve 146 adet uvala olmak üzere toplam 992 karstik erime çukuru tespit edilmiştir. CBS ortamındaher şeklin merkez X ve Y koordinatları, yükseklik (m), alan (m2), çevre uzunluğu (m), uzun ve kısa eksen uzunluğu (m) ve uzun eksenin kuzey ile açısı (º) uzun eksenin kısa eksen oranı, yoğunluk, dairesellik ve komşuluk indis değerlerini içeren veri seti oluşturuldu. Elde edilen veriler arasındaki iliş- kiler incelenerek karstik plato üzerinde dolin ve uvala gelişimini denetleyen etmenler ortaya konulmaya çalışıldı. Elde edilen verilere göre şekillerin büyük bölümü Üst Kretase kireçtaşı üzerinde 2200 - 2350 metreler arasında bulunur. Şekillerin alanları 16 - 230000 m2, maksimum uzunlukları 192 metre ile 816 metre arasında değişir. Ortalama 22 adet/km2 yoğunluğa sahip şekiller maksimum 46 adet/km2 yoğunluğa ulaşır. Dolinlerin dairesellik değerleri ve uzun eksen/kısa eksen oranları şekillerin dairesellik özelliklerini koruduklarını ve önemli bir eliptik yapının olmadığını gösterir. En yakın komşuluk analizi ve en yakın mesafe değerlerinin dağılışı ise, şekillerin dağılışının rastgele olduğunu gösterir. Bu durum karstik plato yüzeyinde dolin dağılışını etkileyen önemli bir tektonik faktörün olmamasından kaynaklanır. Ancak gül diyagramları dolin uzun eksenlerinin dağın genel uzanım doğrultusuna paralel olarak KD-GB doğrultusunda uzandığını, uvalaların uzun eksenleri ile uydu görüntüsünden elde edilen çizgisellikler ve paleovadi eksenleri arasında ise önemli bir ilişki olduğunu gösterir. Bu ilişki Tahtalı Dağları'nda karstik çözünmenin tiltlenme nedeniyle dik konumdaki tabaka yüzeyleri arasında oluşan boşluklarda başladığını, paleovadilere uyarak devam ettiğini gösterir.
Dolines and uvalas which are characteristic landform of karstic areas displays intensive development in Taurus Karstic Zone In this study, dolines and uvalas on karstic plateau located at southwest of Tahtalı Mountains (Central Taurus), on borderline between Kayseri-Adana were investigated. Totally 992 karstic dissolution pits including 846 dolines and 146 uvalas have been identiŞed on karstic plateau as result of investigation of 1/25000 scale topographic map. Center X and Y coordinates, elevation (m), area (m2), perimeter (m), long and short axis length (m), azimuth of long axis (º), ratio of long axis to short axis, density, circularity and nearest neighbor index values of each pit are calculated by GIS. By examining relationships among obtained data, factors controlling deve- lopment of doline and uvalas were attempted to reveal. Most of the forms are found on Upper Cretase limestone at between 2200 to 2350 meters. Areas of the forms vary between 16 m2- 230000 m2, while their maximum length changes between 192 - 816 meters. Mean density of the forms is 22 pit/km2 while maximum density of them is reach to 46 depression/km2. Circularity index and long/short axis ratios of dolines show that depressions don't have an important elliptical shape and they protect their circularity characteristics. Also nearest neighbour index and value of nearest distance indicate that distribution of the forms is random. This situation arises from absence of a tectonic factor affecting doline distribution on plateau surface. But rose diagrams show that long axis of the dolines extend along NE-SW direction in parallel with the general direction of extension of mountains. Also it indicates that there is a significant relationship between long axis of the uvalas and lineaments obtained from satellite images and paleovalley axis. These relationships display that karstic dissolution start with the gaps between the inclined layer surfaces and continue following paleovalley axis.
Dolines and uvalas which are characteristic landform of karstic areas displays intensive development in Taurus Karstic Zone In this study, dolines and uvalas on karstic plateau located at southwest of Tahtalı Mountains (Central Taurus), on borderline between Kayseri-Adana were investigated. Totally 992 karstic dissolution pits including 846 dolines and 146 uvalas have been identiŞed on karstic plateau as result of investigation of 1/25000 scale topographic map. Center X and Y coordinates, elevation (m), area (m2), perimeter (m), long and short axis length (m), azimuth of long axis (º), ratio of long axis to short axis, density, circularity and nearest neighbor index values of each pit are calculated by GIS. By examining relationships among obtained data, factors controlling deve- lopment of doline and uvalas were attempted to reveal. Most of the forms are found on Upper Cretase limestone at between 2200 to 2350 meters. Areas of the forms vary between 16 m2- 230000 m2, while their maximum length changes between 192 - 816 meters. Mean density of the forms is 22 pit/km2 while maximum density of them is reach to 46 depression/km2. Circularity index and long/short axis ratios of dolines show that depressions don't have an important elliptical shape and they protect their circularity characteristics. Also nearest neighbour index and value of nearest distance indicate that distribution of the forms is random. This situation arises from absence of a tectonic factor affecting doline distribution on plateau surface. But rose diagrams show that long axis of the dolines extend along NE-SW direction in parallel with the general direction of extension of mountains. Also it indicates that there is a significant relationship between long axis of the uvalas and lineaments obtained from satellite images and paleovalley axis. These relationships display that karstic dissolution start with the gaps between the inclined layer surfaces and continue following paleovalley axis.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Coğrafya
Kaynak
Türk Coğrafya Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
65
